مرگ و تداوم هویت ها

سال ها پیش وقتی به دمشق رفته بودم تابلوی المخیم یرموک - اگر درست ترجمه کنم اردوگاه یرموک - زیاد جلب توجه می کرد همراه من می گفت اینجا اردوگاه فلسطینی هاست وبلافاصله برای من تصویر همیشگی ام از اردوگاه آوارگان با چادرهایی ژنده و وضعیتی به هم ریخته زنده می شد.يك روز داخل خیابانی پیچیدیم که به این نام خوانده می شد و البته هیچ از چادرو خیمه و به هم ریختگی و آوارگی حداقل در ظاهر خبری نبود . خیابانی بس طولانی که آپارتمانهایی دو یا سه طبقه دردو طرف آن صف کشیده بودند . به آخر خیابان که رسیدیم تابلو جایی را با عنوان گورستان نشان می داد. به داخل که پا گذاشتیم دنیایی متفاوت جلوی رویمان بود آنقدر که از خود منطقه مهاجران فلسطینی جذاب تر می نمود . قبرها ترکیبی ازشهدا و مردگان عادی فلسطینی بودند حصار و مرزی میان آنها نبود . بلوک یا تکه زمین جدایی به شهدا اختصاص داده نشده بود. حتی یادم هست که برای فتحی شقاقی که تازه ترورشده بود نیزوضعیت جداگانه و ممتازی در نظر نگرفته بودند ما آن را از دسته گل های روی قبر تشخیص دادیم یعنی که قبرستان سلسله مراتبی نیود

با وجود این گورستان یکی از ایدئولوژیک ترین و فرقه گرا ترین جایی بود که دیده بودم. معناها و نشانه ها بشدت فشرده بودند . اگر اغراق نشود به تعداد گروهها و احزاب فلسطینی قبر های شهدا دسته بندی شده بود. کمونیست ها با نام رفیق یا با نشان داس و چکش از باقی ممتاز می شدند روی سنگ گور ناسیونالیست ها با ارزش های ملی پر شده بود و اسلام گرا ها نیز با شعبه ها و کلمه هایی به رنگ عقاید خود آذین داده شده بودند . گویی جنگ و رقابت در جهان مردگان هم ادامه داشت رنگ سرخ و سبز پرچم ها نشان از نامیرایی دشمنی ها داشت .اما جالب بود که همه در مجاور هم بودند و خط کشی ها محدود ومنحصر به سنگ قیر ها شمایل ها و نمادها و پرچم ها و شعارها می شد . از آن مهمتر همین وضع در شهر دمشق تعمیم پیدا می کرد. من عکس هایی دارم که گروهی از دانش آموزان دختر از مدرسه را نشان می دهد که در حال بازگشت به خانه هستند و وضع ظاهری شان از تعلق فکری و اعتقادی انها به حداقل سه اندیشه یا سبک زندگی متفاوت خبر می داد اما آن چیز که برای یک خارجی جالب می نمود حس عدم فاصله، جدایی و یا تقابل میان آنها بود شاید همین موضوع به نحوی شدید تر در لبنان قابل مشاهده و دریافت باشد به هرحال بخش نتیجه گیری این بررسی مرد م نگارانه مرا به سال ها پیش و شهر دمشق برد و البته به مقایسه ای گذرا با گورستان بهشت زهرای تهران